2.3 KiB
Bir Aforizmanın Uyandırdıkları
Gerçekçi olmak gerekirse oturup da husûsî olarak aforizma okumak gibi bir hobim yok. Hatta bu başlıkla basılan kitapların oluşum şartlarını düşünüp anlam veremediğim de olmuştur. Franz Kafka’nınki mesela. Fakat yine de her şeyin herkese hitap edemeyeceği bir vakıa. Ben domates severim ötekisi sevmez. Bunun için iki taraf da suçlu olmadığı gibi meydanda suç kavramını gerektirecek bir ahval de söz konusu değil.
Beni bu yazıyı yazmaya iten ilham Edgar Allan Poe’nun Can Yayınları Kısa Klasikler / 11 adıyla yayınlanan hepi topu 47 sayfalık Morgue Sokağı Cinayetleri kitabının 19. sayfasında verilen dipnot.
Dupin, arkadaşının o sıradaki düşünce silsilesini nasıl idrak ettiğini arkadaşına çözümlerken şu Latince dizeyi aktarıyor:
Perdit antiquum litera prima sonum.
Çevirmen Nazire Ersöz’ün dipnotu bu sözü şöyle sunuyor Türkçe okurlara:
(Lat.) İlk harf eski okunuşunu yitirdi.
Münasebetsizce “Eski çamlar bardak oldu” atasözünü anımsadım. Tabiiki ufak, azıcık bir irtibat var ama hakkını teslim edeyim Latince dize çok daha estetik. Ama mesele estetik tercihlerimiz değil.
Enteresan bir şekilde bu söz bana yakın zamandaki bir şeyi hatırlattı bana. Arkadaşımın unuttuğu ve benim önemsediğim bir şeyi. Eskiden olsa muhakkak kafaya takar ve arkadaşıma veryansın ederdim. Ancak bu Latince dize bu arkadaşıma veryansın etmediğimi hatırlattı. Hatta unuttuğumu…
Açık bir şekilde söylemek gerekirse, ilk harfim okunuşunu yitirmiş.
Aforizmalara ilgi duymadığımı söylemiştim başta. Ancak daha evvel hiçbir aforizma bana kendimle ilgili bir olguyu apaçık bir şekilde göstermemişti. Belki de aforizmalara karşı takındığım kayıtsızlık özne nesne ilişkisi içinde bir alışverişimizin olmayışıydı. Fakat:
Perdit antiquum litera prima sonum.
Evet…
Tam bu noktada ilgisiz bir şekilde bu cümledeki sözcüklere aşina olduğumu da fark ettim. Latinceyi bilmiyorum, hayır. Ama Esperanto ile hatırı sayılır bir mâzîm var. Bu leksikografik bir zâviyeden cümleyi kurcalamama olanak tanıdı.
Perdi: kaybetmek, antikva: eski/cil, litero: harf, prima: önce vs, sono: ses
Vay be!
-
Yazar Gazelhun Nimet Efendi
-
Lisans CC BY-ND 4.0